Guy Clark 1941-2016
Peetvader van de countryvertolkers
Rob Velthuis
Een opvoeding vol poëzie binnen een harde Texaanse leefomgeving. Dat was voor Guy Clark de voedingsbodem waarop hij uitgroeide tot een van de invloedrijkste schrijvers van countryliedjes, zonder zelf een stervertolker te worden. Zijn stem was misschien te vlak voor een groot publiek.
Anderen slepen zijn diamanten van vooral zijn eerste plaat Old No.1 tot hits voor de populaire radiostations. Of gebruikten ze, zoals Johnny Cash, Emmylou Harris, Willie Nelson en Jerry Jeff Walker, als ijkpunten op hun albums.
De laatste, die van de klassieker Mr. Bojangles, had er al vier van opgenomen toen Clark nog aan dat eerste eigen album moest beginnen. Een daarvan was Clarks misschien wel bekendste lied L.A. Freeway, waarin zijn kenmerkende hang naar nostalgie de boventoon voert.
Uit dank schreef Walker de hoestekst voor Old No. 1: ‘Guy schrijft over oude mannen, oude treinen en oude herinneringen als films in zwartwit, geëtst, nee, gekerfd als kraaienpootjes in de hoeken van zijn verleden.’
Voorbeeld voor anderen
Clark was meer dan schrijver, gitarist en zanger. Vier decennia lang was het huis met gitaaratelier dat hij in Nashville deelde met zijn tweede vrouw Susanna Talley de verzamelplaats voor liedjesschrijvers en vertolkers met wie Clark zijn kennis en vaardigheden deelde en vaak samen schreef. Vele groten zagen in hem hun voorbeeld.
“Guy is het soort schrijver dat te goed is om in de vergetelheid te raken”, aldus John Hiatt in 2013 in het blad American Songwriter. Zijn liedjes zullen hem lang overleven. Ze kruipen in je hart en geest, ze worden deel van je.”
Een voorbeeld van de creatieve bijeenkomsten in Clarks huis is vastgelegd aan het slot van de documentaire Heartworn Highways. Daarin zijn tijdens een drankgelag op kerstavond 1975 onder anderen de jonge, latere Grammy-winnaars Steve Earle en Rodney Crowell te zien en horen.
Uiteraard duikt ook Clarks boezemvriend en drankbroeder Townes van Zandt in Heartworn Highways prominent op. Met Van Zandt vormde het echtpaar Clark een drie-eenheid. Voor Susanna, wiens zus Johna zelfmoord pleegde, was de zelfdestructieve Van Zandt haar belangrijkste aanspreekpunt. Als haar echtgenoot met Van Zandt op tournee was, en dat gebeurde vaak, hing ze met hem eindeloos aan de telefoon. En voor Clark was hij het voorbeeld door wie hij liedjes ging schrijven én spelen. Later, na het overlijden van Van Zandt in 1997, zouden alcohol en drugs een minimale rol gaan spelen in het leven van Clark.
De DVD Heartworn Highways.
Uiteraard duikt ook Clarks boezemvriend en drankbroeder Townes van Zandt in de film prominent op. Met Van Zandt vormde het echtpaar Clark een drie-eenheid. Voor Susanna, wiens zus Johna zelfmoord pleegde, was de zelfdestructieve Van Zandt het belangrijkste aanspreekpunt. Als haar echtgenoot met Van Zandt op tournee was, hing ze met hem eindeloos aan de telefoon. En voor Clark was hij het voorbeeld door wie hij liedjes ging schrijven én spelen. Later, na het overlijden van Van Zandt in 1997, zouden alcohol en drugs een minimale rol gaan spelen in het leven van Clark.
“Ik had zoveel geluk om daar te zijn”, herinnert Earle zich in 2019 in The New Yorker over die kerstavond. “Het beeld dat je daar ziet is de grote vakantiefeestdag van een salon, een groep mensen die allemaal met elkaar verbonden waren door kunst. Dat was onze relatie en die was sterk. Het was groots om er deel van uit te maken, al duurde het niet zo lang.”
Eerbetoon
Ontmoetingen in zijn werkplaats, waar Clark tot aan zijn dood gitaren bouwde en repareerde, teksten schreef en speelde, bleven voor jonge muzikanten een eer. Die eer betoonden dertig collega’s hem in 2011 bij leven met de Americana Music Award winnende dubbel-cd This One Is For Him, waarop ze zijn nummers vertolken.
Na Clarks dood deed Steve Earle dat met zijn The Dukes nog eens dunnetjes over. Na zijn eerbetoon Townes uit 2009 verscheen in 2019 Guy. Daarop blijven de zestien vertolkingen van vooral Clarks klassiekers muzikaal dicht bij de originele versies. De teksten krijgen door Earls wat vermoeide stemgeluid een extra dimensie van weemoed.
Vanaf het moment dat Earle als twintigjarige toetrad tot de clan singer-songwriters in Nashville had hij het gevoel dat Clark het eeuwige leven had. Wanneer hij hem ook ontmoette, hij oogde onveranderd jong.
Achterwaart geboren in tijd
‘Guy was als Merlijn in de Arthur-legenden’, schrijft Earle in het begeleidend schrijven bij Guy. ‘Achterwaarts geboren in tijd, oud en eerbiedig en jonger en jonger wordend in zo’n ijzig tempo dat hij eens de 8-jarige jongen zou worden die leert hoe hij de oude auto van Jack Prigg (een oude olieboorder uit zijn jeugd geportretteerd in Desperados Waiting for a Train, RV) door een stoffige weg in West-Texas kan rijden. Maar tegen die tijd zouden we allemaal al lang geleden dood en verdwenen zijn.’
‘Maar ik zat fout. En nu hij weg is en ik hem volg (omdat ik dat altijd heb gedaan) zal ik deze wereld verlaten met slechts één ding waarvan ik spijt heb, en dat is dat ik nooit een nummer samen met Guy Clark heb geschreven.’
Waarheid
Townes van Zandt zette gitaarbouwer Clark in de jaren zestig op het schrijverspad. Pas in 1975 verscheen zijn debuutalbum Old No.1, een klassieker met nummers als L.A. Freeway, Desperados Waiting for a Train en That Old Time Feeling.
Het was een opmerkelijk volwassen debuut, met verhalende liedjes doortrokken met grimmigheid, eenzaamheid en duurbetaalde wijsheden die volgens Clark allen op waarheid berusten. “Ik deed er alles aan om waarheidsgetrouw te zijn”, zei hij in American Songwriter. “En dat is waar het unieke van de nummers in zit. Ik had ze niet kunnen verzinnen.”
Het is een poëtische en harde waarheid die stamt uit Monahans in West-Texas. Daar groeide Clark op als zoon van een vroeg gestorven advocaat die hem na het eten voorlas uit poëziebundels. Van hem kreeg hij het rijmende woord mee dat hem als troubadour altijd zou fascineren.
Daarnaast was er het echte leven dat hij leerde kennen bij zijn grootmoeder die hem mede opvoedde. Zij vertelde hem hoe ze als twaalfjarige op de keukentafel lag voor een beenamputatie zonder verdoving. En hoe ze met haar zoon, zijn vader, door haar man in de steek werd gelaten, een hotel met dertien kamers begon en daar illegaal gestookte whisky verkocht.
Figuren die Clark in dat hotel ontmoette zouden later in zijn liedjes figureren. Onder anderen dus Jack Prigg, het ‘vriendje’ van zijn grootmoeder, die er woonde. Prigg vertelde de jonge Clark op de veranda als een grootvader verhalen.
Gitaarbouwer
Net als Van Zandt stopte Clark met zijn studie voor een onzeker bestaan in de muziek. Hij werkte als gitaarbouwer bij de Dobrofabriek in Los Angeles en later in een eigen bedrijf. In 1971 vestigde hij zich met Susanna Talley, schilder en liedjesschrijver, in Nashville, waar hij uitgroeide tot de peetvader van muzikanten.
Zijn Grammy-nominaties waren talrijk. Clark grapte dat hij altijd verloor van Bob Dylan. De brede erkenning kwam op de valreep – in 2014 toen onder meer door lymfklierkanker zijn gezondheid te zwak was om nog op te treden- met de Best Folk Album Award voor zijn slotakkoord, My Favorite Picture of You. Het titelnummer verwijst naar een polaroidfoto van zijn in 2012 overleden vrouw, kwaad kijkend toen ze hem samen met Townes van Zandt thuis dronken aantrof.
Guy Charles Clark werd geboren op 6 november 1941 in Monahans, Texas, Verenigde Staten. Hij stierf op 17 mei 2016 in Nashville, Tennessee.
Dit is een herschreven en uitgebreidere versie van het Naschrift dat op 23 mei 2016 in Trouw verscheen als Troubadour die vooral anderen groot maakte.
